کبک چوکار

پرورش کبک چوکارRaising Chukar Partridges
نوشته : Gerry Bolla
مقدمه
نژادهای متنوعی از کبک شامل کبک های اهلی و وحشی در سراسر جهان وجود دارد. کبک چوکار یا چوکار هندی (Alectoris chukar chukar) از دیرباز در این جهان پهناور می زیسته و دارای جمعیت بسیار زیادی بوده است ولی پس اینکه در دشتها ساکن شد توسط انسان بطور بی رویه شکار گردید و تعداد آن به سرعت روی به تنزل گذارد. سایر گونه های کبک, مثل کبک عربی (Alectoris melanocephala) در جمعیت های بسیار بزرگی در همه نقاط جهان زندگی میکند. در این میان چوکار هندی کبکی است که در جهان امروزی بصورت اقتصادی مورد بهره برداری قرار می گیرد.
خصوصیات تشخیصی کبک چوکار
همانطوریکه در عکس فوق مشاهده می گردد خطهای سیاه مشخصی از پیشانی این کبک شروع شده و از چشمها گذشته و به طرف گردن پایین آمده است. سینه, پشت و پهلوها خاکستری بوده و دارای نوک سیاه جانبی است. منقار و پاها در کبک های بالغ قرمز مایل به نارنجی است. پرندگان جوان دارای پرهای ثانویه خالدار پروازی, همراه با دو بال پروازی اصلی بیرونی می باشند که از لحاظ شکل و شرایط رنگ با پر سایر نژادهای کبک متفاوت است این بالهای بیرونی پروازی, تا دومین سال نمی ریزند. نرها دارای وزن زنده ۶۵۰ گرمی هستند و ماده ها حدود ۱۰% سبکتر از نرها می باشند. نرها و برخی از ماده ها دارا رفتارهای خاص جفت گیری هستند و تعیین جنسیت در آنها از طریق کلواک (مقعد) امکان پذیر است.
جفتگیری
کبک های بالغ قادر هستند که دماهای بالا را تحمل کند و در مراتع پرورشی حصارکشی شده بزرگ, لانه گزینی کنند و با استفاده از پوشش زمین و موانع طبیعی خود را از نور مستقیم خورشید محافظت نمایند. چوکارها در جمعیتهای بزرگ و بصورت صنعتی پرورش داده می شوند در هنگامی که مراتع کافی در اختیار باشد مراتع مخصوص نگهداری کبک به ازای هر پرنده ۵/۲ متر مربع می باشد که باید بطور متناوب از آنها استفاده کرد تا پوشش علفزار برای تغذیه و پنهان شدن کبک مناسب باشد. قفسهای کبک باید بزرگتر از حالت استاندارد باشد و برای هر کبک ۳/۰ متر مربع مساحت در نظر گرفته شود با وجود اینکه چوکارها عمدتا با جفت خود زندگی می کنند ولی ممکن است که نسبت تلاقی در گروه های بزرگ ۳:۱ باشد. گله های داشتی باید در اواخر زمستان انتخاب شوند تا قبل از شروع تخمگذاری از بارور بودن تخمها اطمینان حاصل گردد. تولید تخم در هر کبک چوکار ۳۰ عدد تخم می باشد. چوکارهای نر بیشترین حالت باروری را در فصل نسبتا کوتاهی نشان می دهند (کمتر از ۳ ماه) و تا سن ۳۰ هفتگی نمی توان آنها را با نور مصنوعی به بلوغ رساند. نوردهی نرها باید ۲ هفته قبل از جفتگیری صورت پذیرد در این حالت انتظار می رود که تخمهای بارور ۳-۲ هفته پس از جفتگیری گذاشته شوند.
کنترل جوندگان
چوکارها در روی زمین ساکن هستند و در آن لانه می سازند و جهت در امان ماندن از حمله جوندگان لانه های خود را ۳۰ سانتیمتر در زمین حفر می کنند و با این روش جوندگان را کنترل می کنند. با حصارکشی لانه سایر شکارگرها را نیز از لانه خود دور نگه می دارند.
نوردهی
در شرایط طبیعی چوکارها از اوایل بهار تا اواسط تابستان تخمگذاری می کنند و نوردهی مصنوعی کبکهای ماده ممکن است که این دوره را طولانی تر کند که شدت نور حداکثر Lux10 می باشد افزایش تدریجی برنامه نوردهی به ۱۶ ساعت و کاهش آن به ۸ ساعت در روز ایده آل است.
جوجه کشی
برای جوجه کشی, تخمهای کبکها باید حداقل ۲ بار در روز جمع آوری گردند ولی در آب و هوای گرم تعداد دفعات بیشتری مورد نیاز است تا از رشد جنین جلوگری گردد تخم ها باید با برس نرم تمیز شوند و حداکثر ۲ هفته می توان تخمهای جوجه کشی را قبل از اقدام به جوجه کشی نگهداری کرد که باید در ۱۵ درجه سانتیگراد با ۷۵% رطوبت نسبی نگهداری کرد و در هر روز دو بار آنها را چرخاند. اگر دستگاه جوجه کشی مخصوص تخم مرغ باشد باید شرایطی مهیا کرد تا بتوان تخمهای کبک را در آنها جای داد. شرایط مناسب برای جوجه کشی در کبک ۶/۳۷ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵۹% می باشد. تخمهایی که برای جوجه کشی در داخل دستگاه جوجه کشی قرار داده می شود در طول ۲۴ روز دوره جوجه کشی باید به طور صحیح چرخانده شوند تخمهایی که قبل از دوران جوجه کشی نگهداری شده اند ممکن است دو روز بیشتر از بقیه در دستگاه جوجه کشی باقی بمانند و احتمالا قابلیت جوجه کشی آنها در مقایسه با تخمهای تازه به مقدار کمی پایینتر خواهد بود. تخمهای داخل دستگاه ۳ بار در روز باید چرخانده شوند حتی تعداد دفعات بیشتر نتایج بهتری حاصل خواهد کرد. ولی چرخاندن تخمها از روز ۲۱ جوجه کشی که به دستگاه هچر منتقل می گردند متوقف می شود. در داخل هچر دمای ۵/۳۶ درجه و رطوبت نسبی ۶۹% ایده آل است. ضدعفونی کردن سترها و هچرها با گاز فرمالدئید در بین دوره های جوجه کشی یک عمل معمول بر علیه آلودگی باکتریایی است بهداشت اتاق جوجه کشی بسیار مهم است یک ماده ضدعفونی کننده ارزان و بی خطر برای ضدعفونی کردن ظروف, سطحها و تجهیزات لازم است که معمولا از محلول نشاسته (قلیای) ۵/۰ کیلوگرم در ۱۸ لیتر آب استفاده می شود ابتدا سقف و دیوارها خیسانده شده و سپس بطور کامل شسته میشوند. تخمها در روز ۲۱ در هنگام انتقال به دستگاه هچر نورآزمایی می گردند تا تخمهای بارور و غیر بارور جدا شوند که این روش در روز ۴ جوجه کش هم امکان پذیر است.
پرورش
برای جلوگیری از آسیب دیدن پای پرنده, چوکارها در بسترهای عمیق و یا در کف سالن پرورش داده می شوند یا اینکه قفسهایی که کف آنها با کاغذ و مقوای نازک پوشیده شده است برای چند روز اول پس از تخم درآمدن جوجه ها تهیه می گردد. به علت اینکه جوجه کبکها بسیار کوچک هستند به منظور جلوگیری از فرار جوجه ها باید اشیای جامدی مثل فیبر در ناحیه پرورش آنها قرار داده شود. فراهم آوردن آبخوری کم عمق که بیش از ۱ سانتیمتر عمق نداشته باشد از خیس شدن و خفه شدن جوجه ها جلوگیری می کند حتی سیم کشی بر روی آبخوری توصیه می گردد. پرورش جوجه ها از دمای ۳۳ درجه سانتیگراد شروع می گردد که ترجیحا با دماسنج حساس اندازه گیری می شود و به ازای هر سه روز دما ۱ درجه سانتیگراد کاهش می یابد تا اینکه به ۲۱ درجه برسد این دما تا زمان پرورش کامل جوجه ها (معمولا تا ۵-۴ هفتگی) ثابت نگه داشته می شود. برای ۱۰ هفته اول پرورش ۳ عدد آبخوری ۵/۴ لیتری و ۱ متر مربع فضای تغذیه برای ۱۰۰ عدد جوجه کبک در نظر گرفته می شود.
همخواری
به علت اینکه چوکارها پرندگان شکاری هستند تمایل بسیاری به همخواری دارند نوک چینی در ۳ روز اولیه سن میتواند از بروز همخواری جلوگیری کند فراهم آوردن بستر کافی و جیره غذایی مناسب و کافی باعث آسایش جوجه ها شده و ریختن کاه و علوفه سبز در محل می تواند به پیشگیری از همخواری کمک کند. باید مراقب بود که رطوبت بیش از اندازه بالا نرود و شدت نور مناسب باشد تا میزان همخواری کم شود.
تغذیه
جیره های رشد بوقلمون که با پوسته صدف مکمل سازی شده باشد برای پرورش چوکارها مناسب است که باید ۱ ماه قبل از جفتگیری تهیه شود. گله های مادر در هر هفته ۳۰۰ گرم خوراک مصرف می کنند ولی جوجه کبک ها در طول دوره پرورش, جیره های استارتر (آغازین) بوقلمون را تغذیه کنند و سپس تا هنگام فروش جیره رشد دریافت می کنند.
با این جیره چوکار ممکن است در ۱۸ هفتگی به ۶۰۰ گرم برسد که ضریب تبدیل غذایی آن ۶:۱ است
ترجمه : قربان الیاسی, ام البنین پیراهری