سَرپایان

[بابک آژیده]

سَرپایان (Cephalopods) رده*ای از جانوران شاخهٔ نرم*تنان هستند. ویژگی سرپایان، قرینه بودن دو بخش بدن، داشتن سر برجسته، و داشتن بازو یا شاخک است.
از جانوران سرپا می*شود هشت*پا، ناتیلوس، سپیداج، سرپاور، سرپاور دم*کل، سرپاور جهنمی، اسپیرولا و تانینگیای ایرانی را نام برد.

[mohammad_h]

هَشت*پا:

یا اُختاپوس یک جانور آبزی از رده سرپایان است که در بخش*های گوناگونی از اقیانوس*های جهان، به*ویژه در آب*سنگ*های مرجانی زندگی می*کند.

۳۰۰ گونه از هشت*پا شناسایی شده که این تعداد، یک*سوم از تمامی گونه*های سرپایان را تشکیل می*دهد.

هشت*پاها از زیرردهٔ نیام*داران (Coleoidea)، بالاراستهٔ هشت*پاشکلان (Octopodiformes) و راستهٔ هشت*پایان (Octopoda) است.

ریخت*شناسی
هشت*پاها دارای هشت بازو هستند که بر روی آن*ها دو ردیف کلاهک مکنده وجود دارد. بر خلاف بیشتر سرپایان، هشت*پاها تقریباً هیچ اسکلت درونی ندارند و بدنشان کاملاً نرم است. آن*ها نه مانند ناتیلوس صدف بیرونی دارند و نه مانند سرپاور (ماهی مرکب) استخوان درونی دارند. یک منقار، شبیه به منقار طوطی، تنها قسمت سفت در بدن هشت*پاها است. این منقار به هشت*پا توانایی رفتن به لای شکاف*های باریک بین صخره*های زیرآبی به هنگام گریختن از دست مارماهی موری و دیگر ماهیان شکارچی را می*دهد.هشت پا ها در دو نوع سمي و غير سمي هستند


طبقه*بندی علمی
فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

زیررده: نیام*داران

بالاراسته: هشت*پاشکلان

راسته: هشت*پایان

[mohammad_h]

ناتیلوس:

جانوری دریایی از ردهٔ سرپایان و خانوادهٔ ناتیلیده (Nautilidae) است. ناتیلوس ۶ گونه دارد که به دو جنس تقسیم می*شوند.

این جانوران طی میلیون*ها سال تقریباً هیچ تغییری نکرده*اند و تنها عضو باقی*مانده از زیرردهٔ ناتیلوئیده (Nautiloidea) هستند. به این خاطر اغلب به آن*ها لقب "فسیل*های زنده" داده می*شود.

در دورهٔ اردوویسین اقیانوس*ها آکنده از ناتیلیده*ها بوده است ولی پس از آن شمار آن*ها کاهش یافت و بیشتر این جانوران منقرض شدند.[۱]

ناتیلوس*ها شکارچی هستند و غذایشان میگو، ماهیان ریز و سخت*پوستان هستند. ناتیلوس این جانوران را با شاخک*های خود شکار می*کند. شکارگری ناتیلوس*ها شبانه صورت می*گیرد و این جانوران در طی روز برای استراحت به کف دریا فرومی*خوابند.

صدف ناتیلوس به اتاقک*هایی بخش شده که برخی از این اتاقک*ها با گاز پر می*شود تا به این جانور برای شناور ماندن کمک کند. ناتیلوس برای بالا و پائین رفتن در آب مقدار این گاز را کم و زیاد می*کند. ناتیلوس به کمک پیش*رانش فواره*ای به عقب شنا می*کند. یک لولهٔ ماهیچه*ای که در پشت شاخک*هایش واقع شده وظیفهٔ فواره کردن آب را به عهده دارد

ظاهر
شکل ظاهری ناتیلوس به بقیه سرپایان شباهت دارد یعنی دارای سری برجسته و تعدادی شاخک است. ناتیلوس*ها معمولاً تعداد شاخک*هایشان بیشتر از دیگر سرپایان است و تعداد آن*ها گاه به ۹۰ شاخک می*رسد. شاخک*های ناتیلوس در دو دایره جدا قرار گرفته*اند و بر خلاف دیگر سرپایان مکنده و چندشاخه نیستند و جمع*شونده هستند. رنده*زبان (Radula) ناتیلوس پهن است و ۹ دندانک دارد. ناتیلوس دو آب*شش دارد و مغز آن پیشرفته است. حس چشایی و بساوایی نیز در ناتیلوس*ها پیشرفته است.


طبقه*بندی علمی
فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

زیررده: ناتیلوئیده

راسته: ناتیلیدا

زیرراسته: ناتیلینا

خانواده: ناتیلیده

[mohammad_h]

سِپیداج:

(که ده*پا و به اشتباه ماهی مرکب نیز نامیده شده) جانوری نرم*تن و دریازی است از راستهٔ سپیداجان (Sepiida) و ردهٔ سرپایان.

بررسی*های تازه نشان می*دهد که سپیداج*ها از جملهٔ باهوش*ترین گونه*های بی*مهرگان هستند.[۶] سپیداج*ها شب*رو هستند و شب*ها به شکار خرچنگ*ها و میگوها می*پردازند. سپیداج*ها معمولاً ۸ بازو دارند که دو شاخک گیره*ای دراز در میان آن*ها قرار گرفته*است. این شاخک*ها تنها به هنگام گرفتن شکار قابل دیدن است.

رنگیزه*های ویژه*ای در بدن سپیداج ها باعث می*شود بتوانند رنگ بدن خود را تغییر داده و با محیط پیرامون هم*رنگ بشوند. رنگ آن*ها به هنگام جفت*گیری به سرعت چندین بار عوض می*شود و زمانی که عصبانی شوند به رنگ سفید در می*آیند. عمر سپیداج حدود یک تا دوسال است.

جنین سپیداج حتی پیش از به دنیا آمدن قادر به مشاهده دنیای پیرامون خود است. سپیداج*هایی که در دوره جنینی خود در پیرامون خود بیشتر خرچنگ دیده*باشند در دوران بلوغ بیشتر به شکار خرچنگ می*پردازند.

طبقه*بندی علمی

فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

زیررده: نیام*داران

بالاراسته: ده*پاشکلان

راسته: سپیداجان

[mohammad_h]

سَرپاوَر:

یا ماهی مرکب یکی از بی*مهرگان است.

سرپاورها (Teuthida) در کل گروه بزرگی از جانوران دریایی از ردهٔ سرپایان در زیرردهٔ نیام*داران (Coleoidea) هستند. ویژگی سرپاورها سر ایشان است گه به صورت دوشاخه*ای قرینه است. آن*ها یک جبه و یک بازو نیز دارند.

برخی سرپاوران
سرپاور آتشین
سرپاور جواهر
سرپاور درازباله
سرپاور شانه*بال
سرپاور شیشه*ای
سرپاور علفی
سرپاور غول
سرپاور قلاب*دار
سرپاور قلاب*دست
سرپاور لوزی
سرپاور پرنده

طبقه*بندی علمی
فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

زیررده: نیام*داران

بالاراسته: ده*پاشکلان

راسته: سرپاورها

[mohammad_h]

سَرپاوَر دُم*کَل:

نوعی جانور آبزی است.

این جانور از ردهٔ سرپایان است و از بستگان نزدیک سرپاور (ماهی مرکب) به شمار می*آید. صفت دم*کل (دم*کوتاه) در نام این جانور به کوتاه بودن انتهای آن نسبت به دیگر جانوران مشابه اشاره دارد.

سرپاورهای دم*کل هشت بازوی مکنده و دو شاخک دارند و اندازه*شان معمولاً*کوچک است. انواع سرپاورهای دُم*کَل با هم راستهٔ سپیولیدا (Sepiolida) را تشکیل می*دهند.

طبقه*بندی علمی
فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

راسته: سپیولیدا

[mohammad_h]

سَرپاوَر جَهَنَّمی:

یک سرپاور (ماهی مرکب) کوچک زیست*کننده در اعماق دریا است.

نام علمی لاتین آن (Vampyroteuthis infernalis) به معنی "ماهی مرکب خون*آشام از جهنم" است. این جانور مژک*دار، از ردهٔ سرپایان و زیرردهٔ نیام*داران (Coleoidea) است.

سرپاور جهنمی در اقیانوس*های معتدل و گرمسیری جهان زندگی می*کند.


طبقه*بندی علمی

فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

زیررده: نیام*داران

بالاراسته: هشت*پاشکلان (Octopodiformes)

راسته: Vampyromorphida

زیرراسته: Vampyromorphina

خانواده: Vampyroteuthidae

سرده: Vampyroteuthis

گونه: V. infernalis

[mohammad_h]

تانینگیای ایرانی:

یکی از گونه*های سرپاور است.

این جانور به خانواده سرپاوران هشت*بازو تعلق دارد.


طبقه*بندی علمی

فرمانرو: جانوران

شاخه: نرم*تنان

رده: سرپایان

راسته: سرپاورها

خانواده: سرپاوران هشت*بازو

سرده: Taningia

گونه: T. persica


منبع:Taningia persica

[Discjockey]

هَشت پا:

[Discjockey]

ناتیلوس: