منابع كودهاي پتاسيم
مهمترين كاني هاي پتاسيمي ، سيلويت يا كلروپتاسيم است كه به علت درصد زياد پتاسيم در مولكول آن، بيشتر مورد تقاضاي صنايع كودسازي است. اين كاني در اغلب ذخاير پتاسيم دنيا وجود دارد كاني ديگر پتاسيم ، لانگبينيت است كه مخلوطي از سولفات پتاسيم و منيزيم است.ولي مقدار اين كاني نسبت به سيلويت كه تقريبا 80% ذخاير پتاسيم دنيا را تشكيل مي دهد، چندان زياد نيست.
معرفي كودهاي پتاسيم
كلريد پتاسيم (KCl) یا موریات پتاسیم یا سیلویت طبیعی
اين نمك با نام تجاري موريات پتاس فروخته مي شود، اصطلاح موريات از مورياتيك اسيدكه نام رايج هيدروكلريك اسيد است مشتق شده است . موريات درجه كودي داراي 50تا25 درصد پتاسيم ( 60 تا 63 درصد ) استو رنگ آن ، بر حسب فرايند استخراج و بازيابي، از صورتي يا قرمز تا سفيد تغيير مي كند. از حيث زراعي هيچ تفاوتي بين اين فراورده ها نيست. موريات پتاس معمولا به صورت ذراتي در سه اندازه به بازار عرضه مي شود: استاندارد ، درشت و دانه اي .
تقاضا براي انواع درشت و دانه اي روز افزون است زيرا هم براي مخلوط شدن با فراورده هاي ديگر و هم براي كاربرد مستقيم مناسب هستند. به علاوه يك مورياك سفيد حل پذير نيز به وسيله بازار روز افزون كود مايع توليد شده است.موريات پتاس تا كنون پر مصرف ترين كود پتاسيم بوده است. اين كود براي پخش مستقيم در خاك و براي ساختن كود N-P-K استفاده مي شود.
سولفات پتاسيم (K2SO4)
سولفات پتاس نامي است كه در تجارت كود به اين نمك داده اند . ماده سفيد رنگي است كه 42 تا 44 درصد پتاسيم ( 50 تا 53 درصد O ) دارد و با چهار فرايند متفاوت توليد مي شود كه دو تا از اين فرايند ها شامل واكنش هاي ساير نمك ها با پتاسيم كلرايد و دو فرايند ديگر شامل واكنش با گوگرد يا سولفوريك اسيد است. بيشترين استفاده سولفات پتاسيم در سيب زميني و توتون است كه نسبت به مقادير زياد كار حساس هستند.
پتاسيم منيزيم سولفات(K2SO4 و MgSO4)
اين يك نمك دوگانه پتاسيم كلرايد و پتاسيم سولفات با مقدار كمي پتاسيم كلرايد است كه در فرايند تهيه مقدار زيادي از اين پتاسيم كلرايد خارج مي شود. اين ماده 18 درصد پتاسيم ( 22 درصد O) 11 درصد منيزيم ( 18 درصد MgO )و 22 درصد گوگرد دارد. امتياز پتاسيم منيزيم سولفات تامين كردن هر دو عنصر غذايي منيزيم و گوگرد است و غالبا به اين منظور در كود هاي مخلوط براي خاكهاي دچار كمبود اين دو عنصر به كار مي رود.
پتاسيم نيترات (KNO3)
اين ماده كودي شوره يا نيتر نيز ناميده مي شود. داراي 13 درصد نيتروژن 37 درصد پتاسيم ( 44 درصد O ) است. از نظر زراعي يك منبع عالي نيتروژن و پتاسيم است. زماني به علت بالا بودن هزينه توليداستفاده از آن محدود به زارعت هايي بود كه قيمت محصول در هكتار بالا بود، اما در سال 1963 توليد تجاري آن در ايالات متحده شروع شد. پتاسيم نيترات به طور عمده براي استفاده در درختان ميوه و گياهاني نظير توتون ، پنبه و سبزيها خريد و فروش مي شود.
پتاسيم پلي فسفات (K4P2O7)
چند سال قبل پژوهشگران دره تنسي ، پتاسيم متا فسفات داراي 33 درصد K ( 40 درصد O ) و 27 درصد P (60 درصد ) تهيه كردند. اين ماده در آب حل ناپذير است اما در آب و خاك آبكافت مي شود و به شكل ارتو فسفات در مي آيد. توليد پتاسيم فسفات به خاطر هزينه زياد توليد هرگز تجاري نشده است . آزمايشهاي بيشمار نشان داد كه اين ماده يك منبع كودي عالي فسفر و پتاسيم است و امتياز منحصر به فرد آن نداشتن اثر نمك است.
اما در سالهاي اخير يك پتاسيم پلي فسفات درست شده است كه به توليد تجاري اميدوار است اين كود كه دقيقا يك پتاسيم متا فسفات نيست اما مخلوطي از فسفات هاي پلي مر شده دارد كه در اثر خارج كردن آب مولكولي ارتوفسفات حاصل مي شود. ماده اي كه در حال حاضر به بازار عرضه مي شود هم براي كودهاي مايع و هم براي كود هاي جامد مناسب است.
پتاسيم كربنات (K2CO3) و پتاسيم بي كربنات (KHCO3)
اين نمك ها فقط به صورت آزمايشي به عنوان منبع پتاس كود استفاده شدند هزينه زياد توليد مانع توليد تجاري آنهاست کارهای ازمایشی محدود با پتاسیم بی کربنات به عنوان منبع پتاسیم برای رشد گیاهان نشان داده است که استفاده از آن در خاکهای اسیدی تلفات ناشی از آبشویی را کاهش می دهد همچنین اظهار نظر شده است که با دادن آن به خاک همراه با کودهای فسفات قابلیت جذب فسفات افزایش می یابد.
کود های مهم پتاسیم همراه با عناصر غذایی در جدول زیر آمده است:
ماده نیتروژن فسفر پتاسیم گوگرد منیزیم موریات پتاس - - 52-50 - - سولفات پتاس - - 44 18 - پتاسیم منیزیم سولفات - - 18 22 11 پتاسیم نیترات 13 - 37 - - پتاسیم پلی فسفات - 50-25 40-20 - - پتاسیم کربنات - - 56 - - پتاسیم بی کربنات - - 39 - -
روش و مقدار مصرف
روش مصرف کود پتاسی با مقدار کود ، شرایط خاک و نوع گیاه ، فرق خواهد کرد. اصولا اگر مقدار پتاسیمی که مصرف می شود، کمتر از 50 کیلوگرم O باشد ، بهتر است کود پتاسی را کمی قبل یا بعد از کشت گیاهان یک ساله و به صورت نواری و کپه ای کنار و نزدیک آنها به کار می برند زیرا در این صورت مقدار تثبیت این عنصر به وسیله خاک نیز کم می شود . منظور از مصرف کود پتاسی نزدیک گیاه ، نهادن کود در حدود 5 سانتی متر کنار یا زیر بذر ، مناسب تر است . چون در این صورت پس از آبیاری ، پتاسیم حل شده و در محیط آن نقطه ، پراکنده و به محیط ریشه گیاه نیز می رسد. در زمین شنی مصرف کود پتاسیمی در دو یا سه نوبت بهتر خواهد بود. نوبت اول زمان کاشت یا کمی قبل از کشت و نوبت های بعدی بعد از کشت و به صورت سرک.
کودهای پتاسیمی