شغال زرد (نام علمی: Canis aureus) که به شغال معمولی و شغال آسیایی هم معروف است، از سگ‌سانان بومی شمال آفریقا، جنوب شرقی و مرکز اروپا، آناتولی، خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی است.

این جانور از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت بعنوان موجودات با کمترین نگرانی و با متوسط غذا و سرپناه طبقه بندی شده است.شغال زرد تنها شغال بومی ایران است.


این نوع شغال حیوانی اجتماعی است و به صورت خانوادگی (زن و شوهر و فرزندانشان) زندگی می‌کنند و گاهی چند خانواده با هم به شکار می‌روند. این جانور انطباق‌پذیری خوبی با شرایط مختلف دارد و از منابع غذایی متنوعی شامل میوه‌ها، جوندگان، پرندگان، حشرات و سم‌داران کوچک تغذیه می‌کند. فرصت‌طلبی شغال در بهره‌گیری از منابع غذایی مختلف موجب شده تا این حیوان در نقاط مختلفی پراکنده شود. آنها در جستجوی غذا مسافت‌های طولانی را می‌پیمایند و توانایی شنا کردن را دارند.
شغال زرد در ادبیات عامیانه آسیا، خاورمیانه و آفریقا حضور پررنگی دارد و معمولا به عنوان حیوانی مکار و حقه‌باز توصیف می‌شود.



تغذیه


شغال حیوانی همه‌چیزخوار و فرصت‌طلب است و غذای آن با توجه به فصل و منطقه زندگی تفاوت می‌کند. در بهاراتپور هند بیش از ۶۰ درصد غذای شغال‌ها از جوندگان، پرندگان و میوه‌ها تشکیل می‌شود و در کانهای هند بیش از ۸۰ درصد غذای خود را با خوردن از جوندگان، خزندگان و میوه‌ها تأمین می‌کند. در قفقاز شغال‌ها بیشتر به شکار خرگوش و جوندگان کوچک همچون موش‌ها و همینطور پرندگانی چون قرقاول، مرغابی، دراج، آنقوت و انواع گنجشک می‌پردازند.



گلابی، ولیک، ازگیل و زغال اخته از جمله میوه‌هایی هستند که شغال‌ها معمولاً از آنها تغذیه می‌کنند. آنها همچنین به مزارع انگور، هندوانه، خربزه و انواع آجیل نیز دستبرد می‌زنند. در اطراف رود وخش در آسیای میانه تقریباً تمام غذای شغال‌ها در فصل بهار با خوردن نیشکر وحشی تأمین می‌شود و در زمستان از میوه زیتون‌های وحشی تغذیه می‌کنند. در اطراف صحرای قره‌قوم در آسیای میانه شغال‌ها به شکار جربیل، مارمولک، مار، ماهی و موش آبی می‌پردازند و میوه‌های زیتون وحشی، توت، زردآلو، هندوانه، خربزه، گوجه فرنگی و انگور را نیز می‌خورند. در مجارستان ول‌ها (موش علفزار) رایجترین شکار شغال‌ها هستند و در ایتالیا به شکار خرگوش و شوکاهای کوچک می‌پردازند.



زیستگاه


زیستگاه مورد علاقه این جانور بوته‌زارهای هموار، نیزارهای مرطوب و دشتهای سیلابی است. شغال هرچند بیشتر برای زندگی در مناطق بیابانی سازگار شده و آمادگی خوبی برای زندگی در مناطق پربرف ندارد اما توانایی تحمل هوای ۲۵ تا ۳۵ درجه زیر صفر را هم دارد. شغال معمولا از زندگی در جنگل‌های کوهستانی خودداری می‌کند اما در کوههای آلپ هم دیده شده‌‌است. شغال‌ها در ترکیه و قفقاز نیز در مناطق مرتفع دیده شده‌اند.



مشخصات



شغال زرد به طور کلی شبیه به یک گرگ کوچک است، با این تفاوت که رنگ آن روشنتر، بدنش لاغرتر، پوزه‌اش باریکتر و دمش کوتاهتر است و پوشش زمستانیش به رنگ گندمگون مایل به سرخ است. شغال زرد از نظر ژنتیکی نیز بیشتر به گرگ خاکستری، کایوت و گرگ اتیوپیایی نزدیک است تا به شغال پشت‌سیاه و شغال پهلونواری. این حیوان حتی قادر جفت‌گیری با گرگ‌ها (و همینطور سگ که نوع اهلی گرگ است) و زایش توله‌های بارور دورگه است و جمعیت‌های دورگه شغال و گرگ در سنگال و بلغارستان کشف شده‌اند.


دورگه‌های شغال زرد و سگ نیز پرورش داده شده‌اند. از سال ۱۹۷۵ محققان روسی پروژه‌ای را برای تلفیق شغال با سگ هاسکی آغاز کردند تا یک نژاد اصلاح‌شده را تولید کنند که قدرت بویایی شغال و مقاومت به سرمای هاسکی را داشته باشد. شرکت هواپیمایی روسی آئروفلوت در سال‌های اخیر از سگ‌های سولیموف که یک‌چهارم شغال هستند برای کشف مواد منفجره جاسازی‌شده که توسط دستگاه‌ها قابل کشف نیستند استفاده می‌کند.



شغال زرد معمولا بر سگ‌سانان کوچکتر از خود برتری دارد. در آفریقا دیده شده که شغال‌های زرد توله‌های شغال پشت سیاه را می‌کشند. در اسرا ئیل نیز روباه‌ها از نزدیک شدن به شغال‌ها پرهیز می‌کنند و تحقیقات نشان می‌دهد که جمعیت روباه در نقاطی که شغال فراوان است، کم شده‌است. اما خود شغال‌ها از حضور در مناطقی که محل زندگی گرگ است پرهیز می‌کنند.


دشمنان طبیعی و رقبا



گسترش شغال‌ها به نقاط مختلف اروپا در سال‌های اخیر نیز به کاهش جمعیت گرگ‌ها نسبت داده شده‌است. البته در مواردی نیز مشاهده شده که شغال‌ها و گرگ‌ها در کنار هم بوده‌اند بدون اینکه هیچ نشانه‌ای از دشمنی و خصومت بین آنها دیده شود. در آفریقا شغال‌ها معمولا همراه با گله‌های سگ وحشی آفریقایی غذا می‌خورند و اگر سگ‌ها قصد تعرض به آنها را داشته باشند مقاومت می‌کنند. یک مورد نیز وجود دارد که یک شغال زرد به طور طبیعی فرزند یک گرگ اتیوپیایی را به فرزندی قبول کرده‌است.


در هندوستان شغال‌های تنهایی که از گله اخراج شده‌اند به همزیستی با ببرها روی می‌اورند. یک شغال به سراغ یک ببر رفته و او را تعقیب می‌کند تا از شکارهای او تغذیه کند و حتی زمانی که طعمه‌ای را می‌بیند با صدای بلند ببر را خبر می‌کند. ببرها کاری به این شغال‌ها ندارند و حتی مشاهده شده که یک شغال بدون هیچ ترسی از بین سه ببر رفت‌وآمد می‌کرده‌است.



در آفریقا شغال‌ها در کنار کفتارهای راه‌راه نیز غذا می‌خورند اما خیلی به کفتارها نزدیک نمی‌شوند تا آنها را عصبانی نکنند. کفتارها نیز گاهی در فصل توله‌آوری غزال‌ها شغال‌ها را تعقیب می‌کنند. چون شغال‌ها مهارت زیادی در یافتن و گرفتن غزال‌های کوچک دارند. زمانی که غذایی در کار نباشد این دو حیوان معمولاً کاری به کار هم ندارند.




شغال زرد
شغال سرنگتی (C. a. bea), منطقه حفاظت‌شده انگورونگورو, تانزانیا
وضعیت بقا
طبقه‌بندی علمی
نام علمی
Canis aureus
کارل لینه, ۱۷۵۸


قلمرو شغال زرد






شغال زرد در هند










شغال زرد در سرنگتی








منبع:ویکی پدیا