عقاب طلايي
انگليسي : Golden Eagle
فرانسوي : Aigle royal
لاتين : Aquila chrysaetos
مشخصات :
75 تا 83 ساتي متر ؛ نشانه*هاي تشخيص عقاب طلایی عبارت است از جثه بزرگ ، بالبازروي و بالباز اوج*گيري باشكوه و توام بال زدن*هاي گاهگاه ، شاهپرهاي نخستين گسترده بالا برگشته ، دم پهن و نسبتا چهارگوش . پروبال پرنده نابالغ يكدست تيره*رنگ است و در ناحيه سر ، پس گردن و پوشپرهاي ثانوي بال جلاي طلايي دارد.پرنده نابالغ در قاعده شاهپرهاي نخستين و ثانوي ، سفيدي آشكاري دارد ، دمش نيز سفيد است و همراه با نوار انتهايي پهن و تيره است كه با افزايش سن از سفيدي آن كاسته مي شود . عقاب طلايي در مناطق كوهستاني به شكار مي پردازد و از ارتفاع خيلي كم به طعمه حمله مي كند ، در هنگام بالباز اوج*گيري بالها را به شكل ( V ) و كاملا به جلو نگهميدارد .هنگام پرواز در مقايسه با نابالغ عقاب دريايي دم سفيد ، دم درازتر و چهارگوش*تري دارد ، ولي بالهايش كمتر از پرنده مزبور مستطيل شكل مي باشد و وقتي نشسته است به وسيله جثه كوچكتر و در فاصله نزديك از روي منقار كوچك*تر و پاهي پردارش از آن تشخيص داده مي شود ، تنوع رنگ پروبال در پرنده نابالغ ممكن است باعث شود كه آن را با عقاب شاهي ، تالابي ، جنگلي و دشتي اشتباه كنيم . در حال بالباز اوج*گيري ، سر جلو آمده و دم پهن اين پرنده از اشتباه شدن آن با سارگپه جلوگيري مي كند ، به گفته جمشيد منصوري "متخصص پرندگان ايران " اين پرنده جزو پرندگان مهاجر ايران است و خيلى كم به صورت بومى يا توليدمثل كننده ديده مى شود. توليد مثلش هم بيشتر در كوهستان هاى مناطق شمال كشور مانند كردستان يا ارسباران صورت مى گيرد.هنگامى كه جوجه ها از تخم بيرون مى آيند چشم هايشان بسته و ناتوانند. والدين بايد تا چند روز از آنها مراقبت كنند تا چشم هايشان باز شود. درعين حال غذاى مورد نياز هم بايد در اختيارشان قرار گيرد تا بزرگ شوند.اين پرنده در معرض خطر انقراض نيست ولى جمعيتش كم است چون نسبت به تغييرات محيطى به ويژه آلودگى ها حساس است. اين مساله در مورد ساير پرندگان شكارى نيز صدق مى كند، بنابراين شاخص آلودگى ها محسوب مى شوند. در گذشته عقاب طلايى ابزارى براى شكار پستانداران بوده است. آنها را طورى تربيت مى كردند كه با منقار چشم پستاندارانى مانند آهو، كل، بز، قوچ و ميش و... را كور كنند. در نتيجه اين حيوانات از صخره ها پايين افتاده و توسط شكارچيان، شكار مى شدند. اما در حال حاضر چنين آموزش هايى انجام نمى شود.
( عقاب طلایی از بزرگ*ترین پرندگان شكاری است كه در مناطقی نظیر دشتهای كم*گیاه و خشك،* جنگلهای كوهستانی و صخره *های ساحلی زندگی می*كند. این جانور در ایران در امتداد دو رشته کوه البرز و زاگرس سکونت دارد. ماده از نر بزرگ تر است و جز این تفاوتی ندارند. در ۴ تا ۵ سالگی بالغ می شود. عقاب طلایی نام خود را از پرهای طلایی و برنزی تاج، سر و پشت گردنش گرفته است. قهوه ای تیره است و از دور به سیاهی می زند. ساق یا چکمه ای و از هر دو طرف پوشیده از پر است. در هنگام پرواز بالها کمتر به بالا خم شده و تقریبا مسطح است. مناطق صخره ای، چشم اندازهای فراخ را به زمینهای هموار و مناطق جنگلی ترجیح می دهد. عقاب طلایی تنها با یک جفت دیده می شود و تک همسر است و احتمالا تا پایان عمر پیوند جفتها برقرار می ماند. این جانور برای شکار استراتژیهای گوناگونی دارد. هرکدام قلمرویی به وسعت ۹۰ کیلومتر دارند و می توانند طعمه ای به وزن ۶/۳ کیلوگرم را طی پرواز حمل کنند. سرعت متوسط عقاب طلایی ۵۰ کیلومتر در ساعت ثبت شده است که می تواند در زمان شیرجه آن را به ۳۲۰ برساند. این حیوان به طور متوسط روزانه ۳۰۰ گرم گوشت می خورد که عمدتا از پستانداران تغذیه می کند و پرندگان انتخاب دوم آن است. چند لانه دارند که به طور چرخشی از آن استفاده می کنند و در شرایط لانه می توانند ۳ متر قطر و ۴ متر ارتفاع داشته باشند. معمولا ۲ تخم می گذارند و تا ۴۵ روز روی آنها می خوابند. انواع عقاب جزء گونه*های جانوری حمایت شده از سوی سازمان حفاظت محیط*زیست به شمار می* آید و زنده*گیری و نگهداری آن ممنوع است و متخلفان از این قانون به پرداخت یك میلیون و ۲۰۰ هزار تومان (۱۲ میلیون ریال) جزای نقدی، جریمه خواهند شد.
عقاب طلایی در اساطیر
ابوریحان بیرونی می*نویسد که عقاب بال گشوده را که پرچم ایرانیان بود بر سر نیزه بلندی در پیشاپیش سپاهیان می*گرفتند. گزنفون تاریخ نویس یونانی می گوید: «پرچم ایرانیان عقابی بود از زر ناب که بر سر نیزه می*افراشتند.» و در پیوند با به فال *** گرفتن آن و اینکه نمادی از بهروزی و پیروزی بوده است، داستانی درباره* کوروش بزرگ نوشته است که هنگامی که وی با سپاهیان خود به جنگ آشور می*رفت پدرش او را تا مرز کشور پارس همراهی کرد و در آنجا عقابی دید که پیشاپیش آنان در پرواز است. پدر کوروش آن را به فال *** گرفت و با خود گفت که پسرش در این جنگ پیروز خواهد شد. بر روی یک قطعه کاشی که در کاوشهای باستان شناسی در تخت جمشید یافت شده، نقش شاهینی با بالهای گشاده دیده می*شود که در چنگال خود گویی را گرفته و گوی دیگری نیز بر سر دارد. به گمان پژوهشگران این عقاب بال گشوده نمادی از خداوند است که بر روی پرچم هخامنشیان نیز نقش می*شده است. زیرا بیشتر تاریخ نویسان گذشته یادآوری کرده*اند که بر پرچم ایران عقابی نقش بسته بوده است که آن را پیشاپیش سپاه می گرفتند، و این خود نمادی از پیروزی بوده است. به نقل از ماهنامه سفر )
زيستگاه :
كوهسارهاي كم گياه و خشك و گاهي جنگل*هاي كوهستاني ، صخره*هاي ساحلي و دشت*ها . روي لبه پرتگاه*ها و گاهي روي درخت اشيانه مي سازد .!
پراكندگي :
عقاب طلايي از جمله پرندگان بومی ايران و در گذشته نچندان دور از پراکندگی فراوانی برخوردار بوده است و اما در حال حاضر اطلاعات موجود پیرامون این پرنده باشکوه ایرانی بسیار محدود است .
منبع:http://www.birdsofiran.******.com