تنوع زیستی مرجانهای خلیج فارس

[علیرضا نوروزی]

تنوع زیستی مرجانهای خلیج فارس

لایه ای از مرجانهای سخت در امتداد و اطراف بیشتر جزیره ها وجود داردند .اطلاعات کمی در مورد وضعیت آنها در دسترس است که بیشتر اطلاعات جدیداً بدست آمده در مورد جزیره کیش، 18 کیلومتر دورتر از جنوبی ترین قسمت سرزمین اصلی در خلیج فارس میباشد. اینجا سطح شنی صاف و اختلاطی از مرجانهای زنده و مرده وجود دارد که بهترین مرجانهای زنده در حاشیه شمال و شمال شرقی هستند. در مقایسه با مناطق عیمق تر(13 متر) محدودۀ کم عمق(8متر) دارای تنوع زیستی بالاتری از نظر ماهیان و مرجانهای سخت و نرم تن است . تخریب های قابل ملاحظه ای در مورد شاخه های مختلف مرجانها در طی طوفان 1996 ایجاد شد، در آبهای عمیق صدمات ناشی از لنگر کشتی ها بیشتر است و در مناطق کم عمق مرجانها بواسطه فعالیتهای تفریحی خارج از کنترل صدمه می بینند.حداقل 35 گونه مرجان در اطراف جزیره هرمز وجود دارد، با انشعابی از Acropora



که در اطراف جزایر خلیج فارس وجود دارند و همینطور مرجان نرم تن (Sarcophyton) ماهی های تاج دار(COTs) که در قسمت شمالی تر خلیج فارس ( تنب کوچک) وجود دارد.در جزیره کیش 190 گونه مرجان بهمراه Acroporidae , Favid

, Poritidae

با پراکندگی بیشتر و Agariciidae و Dedrophyllidae بطور نادر شناسایی شده است

. مطالعات نشان میدهد که شیب های بالاتر با عمق 8 متر بهترین رشد مرجان را با پوشش 22% مرجان زنده، 21% پوشش مرجان مرده، 44% ماسه و 13% از سایر نرم تنان را دارا می باشد. در قسمت های عمیق تر مرجان مرده 28% و در آبهای بسیار عمیق48% میباشد. بررسی ها نشان میدهد که تنوع ماهی ها در مناطق کم عمق بیشتر است .
منبع :Reefbase: A Global Information System For Coral Reefs
مترجم : ZKARIMI

[علیرضا نوروزی]

بعضی از جزیره های خلیج فارس مانند کیش و قشم دنباله ای از کوه های زاگرس هستند و بقیه در نتیجه فرا رانش گنبد نمکی ایجاد شده اند ( محدوده بندرعباس). جزایر شرقی تنگه هرمز تحت نفوذ کمتری از آب کم نمک و مغذی که بخصوص در نتیجه بالا آمدن آب در موسم بارندگی از سمت دریای عمان جاری میشود ، قرار دارند. جزایر داخلی شرایط آب شورتر و کم بارورتر این منطقه را تحمل می کنند و توده های مرجانی در اطراف این جزیره ها بصورت تکه تکه در مناطق کم عمق و مناطق حفاظت شده خط ساحلی رشد می کنند( مانند بندر طاهری و خلیج نای بند بای در منطقه بوشهر).
27 گونه (9خانواده و 20 نوع) مرجان در مناطق جزیره ای نای بندبای، کیش و فارور وجود دارند که بیشتر با پراکندگی خانواده هایFaviidae, Acroporidae, Poritidae می باشد. گوناگونی گونه های مرجانی با 21 گونه در اطراف کیش دارای بیشترین گستردگی، 16 گونه در جزیره فرور و 5 گونه در نای بندبای می باشد. گونه غالب از نظر پوشش و گستردگی Porites luteaو P هستند.
Compressa در نای بندبای و جزیره کیش و P. Compressa و Acropora در جزیره فارور. تنها تعداد کمی از گونه مرجان های نرم تن (alcyonacean) یا صخره سازهای (hydrozoa) که در عرض جغرافیایی بالایی در صخره های مرجانی دریای سرخ و اقیانوس هند عمومیت دارند در این منطقه وجود دارد. مرجان های زنده محدوده ای از 9% در جزیره کیش تا 30% در نای بندبای که گسترشی از 3 تا 15 متر در عمق دارند، را پوشش می دهند. بالاترین پوشش مرجانی جزیره کیش در ناحیه شرق و جنوب شرقی می باشد، همچنین بیشترین پوشش مرجانهای مرده در قسمت شمالی در مجاورت قسمت اصلی فعالیتهای کشتی رانی و لنگرگاه و محدودۀآب شیرین کن، قرار دارد.
چند سال قبل مرجانها مخصوصاً Acropora بدون قسمت مرده و یا خیلی کم بصورت فراوانی وجود داشت. در جزیره فارور، مرجانهای زنده بیشتر در قسمت شرق و شمال شرقی با چیرگی Acropora و چیرگی Porites در سمت دیگر جزیره وجود دارند.
در نای بندبای ، بیشترین پوشش مرجان زنده در قسمت شمالی یافت می شود در حالیکه سطح صاف ماسه ای در قسمت جنوبی، رو به خلیج فارس است. مرجانها در عمق 2 تا 10 متری یافت می شوند. بیشتر مرجانهای مرده در میان بخش شرقی قرار دارند. خارج از لنگرگاه در قسمت غربی گروه های کوچک مرجانی در محدوده ای چند ده کیلومتری گسترده شده اند. اخیراً نصب تجهیزات نفت و گاز صدمات فراوانی به این گروه ها وارد کرده و اکنون بیشتر آنها مرده اند.